Tijdens opgravingen bij de voormalige Sint Janskerk in 2014 en 2015 zijn honderden skeletten, grafstenen en andere vondsten, zoals de resten van een waterput, geborgen. Enkele van die grafstenen zijn nu nog zichtbaar in het plantsoen in het midden van de parkeerplaats.
De grafzerken in dit perk zijn een monument ter nagedachtenis aan de Culemborgers die hier in het verleden begraven zijn, en voor een belangrijk deel nog steeds onder dit parkeerterrein begraven liggen, want het voormalige kerkhof is hier nog deels aanwezig. De grafzerken die tijdens de opgravingen zijn gevonden zijn van oud-burgemeesters, maar ook van ‘gewone’ Culemborgers.
Het kerkhof maakte oorspronkelijk deel uit van de de 14de -eeuwse Sint Janskerk. Deze kerk stond eeuwenlang hier vlakbij, iets ten zuiden van de synagoge. De kerk deed dienst als parochiekerk voor de inwoners van de Nieuwstad en was gewijd aan Johannes de Doper. Het was een gotische basiliek met halfrond gesloten koor en een zuidportaal.
De kerk heeft heel wat doorstaan door de eeuwen heen. Zo is er tijdens de Beeldenstorm van 1566 flink huisgehouden, maar de aangerichte schade werd kort daarna alweer hersteld. Vanaf 1579 is de kerk nog een tijdje in gebruik geweest, maar raakte daarna steeds meer in verval en diende op een gegeven moment zelfs als paardenstal. Tot de bouwvallige kerk in 1826 uiteindelijk werd afgebroken. Het bijbehorende kerkhof is nog tot 1870 in gebruik gebleven.
Van de Sint Janskerk en begraafplaats zijn weinig tastbare sporen overgebleven. Naast de grafzerken in het plantsoen, is er ook nog een grafzerk te zienin de tuin van de oud-katholieke kerk aan de Varkensmarkt. In de tuin van het Elisabeth Weeshuismuseum zijn nog de hardstenen siervazen te zien die ooit het toegangshek naar de begraafplaats sierden. Verder is de Elisabethklok, onderdeel van een reeks van drie luidklokken die in 1531 aan de kerk geschonken zijn door vrouwe Elisabeth van Culemborg, bewaard gebleven. Deze hangt tegenwoordig in de toren van de R.K. Sint Barbarakerk aan de Markt in Culemborg.
Meer informatie is te vinden in “Culemborgse Voetnoten” 2015-55 van Genootschap A.W.K. Voet van Oudheusden
Lees meer