Werk aan het Spoel is aangelegd in 1815 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het Werk bestaat uit een aantal fortificaties die de inlaatsluis van de Lek moesten beschermen. Met deze sluis kon een deel van het land tussen Lek en Linge onder water worden gezet. Onlangs is hier een activiteitencentrum annex restaurant verrezen, het Forthuis.
Franse legers
Nog voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie was aangelegd, heeft Het Spoel bij Culemborg al een rolletje gespeeld in de wereldgeschiedenis. Bij de komst van de Franse legers in de winter van 1794-1795 is hier namelijk in de dijk een coupure gemaakt om het gebied tussen Lek en Linge onder water te zetten. De Diefdijk hield het water in het westen tegen. Deze coupure werd bewaakt met artillerie binnen een aarden omwalling of redoute. De opmars van de Fransen is hierdoor inderdaad vertraagd. Later hebben de Fransen de stellingen afgebroken en het gat in de dijk gedicht.
Nieuwe Hollandse Waterlinie
In 1815 werd op deze plek een nieuwe sluis gebouwd. Omdat zo’n sluis een zwakke plek is in de Waterlinie, moest hij extra worden verdedigd. Dat gebeurde door Werk aan het Spoel. Later in de 19e eeuw werden nog enkele bomvrije gebouwen aangelegd, in de 20e eeuw gevolgd door andere verdedigingswerken zoals kazematten, groepsschuilplaatsen, batterijen en tankversperringen. Vlak buiten het fort liggen nog de restanten van een schietbaan om soldaten te oefenen.
Forthuis
Tijdens WOII bleek de Nieuwe Hollandse Waterlinie weinig nut te hebben in de moderne oorlogsvoering. Na WOII werd de hele linie dan ook buiten gebruik gesteld. Sinds enkele jaren wordt de historische waarde van de linie erkend en krijgen sommige van de fortificaties een nieuwe culturele en/of recreatieve bestemming. Zo biedt Werk aan het Spoel sinds kort plek aan een activiteitencentrum met horeca, het Forthuis. Vergelijkbare initiatieven zijn te vinden in Fort Asperen en Fort Vuren.
Lees meer