De geschiedenis van Culemborg gaat heel ver terug. Al in de 14e eeuw werd de stad een Vrijstad met eigen rechtspraak. Culemborg was toen een centrale marktstad en kende later een levendige industrie. Als belangrijke stad en handelscentrum werd Culemborg in woelige tijden beschermd door maar liefst drie wallen en grachten, met zeven stadspoorten. Nu nog getuigen veel monumentale gebouwen van de rijke historie van Culemborg. Hieronder lichten we een aantal historische plekjes voor je uit.
Hollandse Waterlinies
Onbereikbaar, onneembaar en onzichtbaar: zo was de Nieuwe Hollandse Waterlinie – dat nu onderdeel uitmaakt van de UNESCO WERELDERFGOED De Hollandse Waterlinies – wel te beschrijven. Wanneer er oorlog dreigde lieten soldaten hele stukken land onder water lopen om de vijand af te schrikken. Zo werden er twee vliegen in één klap geslagen. Het land was namelijk onbegaanbaar voor soldaten, voertuigen of paarden en voor boten was het juist net te ondiep.
Wat destijds de vijand buiten hield, is nu een toeristische bezienswaardigheid. Verscholen in de natuur duiken de bouwwerken hier en daar op. Wees welkom en ontdek de rijke geschiedenis van de Nieuwe Hollandse Waterlinie!
Meer over de Hollandse Waterlinies
Werk aan het Spoel
Werk aan het Spoel is aangelegd in 1815 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het Werk bestaat uit een aantal fortificaties die de inlaatsluis van de Lek moesten beschermen. Met deze sluis kon een deel van het land tussen Lek en Linge onder water worden gezet. Onlangs is hier een activiteitencentrum annex restaurant verrezen, het Forthuis.
Caatje aan de Lek
Bij Caatje kun je ongedwongen, eerlijk en heerlijk eten, drinken, vieren en vergaderen. Je vindt Caatje in Culemborg bij fort Werk aan het Spoel. Vanuit het restaurant heb je een prachtig uitzicht richting Culemborg en op het groene Amfitheater. Als de temperatuur omhoog gaat is het heerlijk buiten op het terras. Er is volop ruimte op het fortterrein om te spelen.
Fort Everdingen
Fort Everdingen is een fort uit de 19e eeuw, dat deel uitmaakt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Fort Everdingen werd tussen 1842 en 1847 gebouwd op de plek waar de Lekdijk en Diefdijk bij Everdingen samenkomen. Er zijn drie sluizen bij het fort, die inundantie van de polder tussen de Diefdijk en Culemborg mogelijk maakt.
De Diefdijk
De Diefdijk is een bijzondere binnendijk, in 1284 aangelegd als zijkade. In de 18e eeuw ging hij deel uitmaken van de Oude Hollandse Waterlinie. De dijk vormde ook een onderdeel van de 19e-eeuwse Nieuwe Hollandse Waterlinie. De dijk doet nog steeds dienst als volwaardige (tweede) waterkering die de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden beschermt bij wateroverlast uit de Betuwe.
Aspergeversperring
Werk aan het Spoel, tankversperring, aspergeversperring 1939 – 1940. Langs de Goilberdingerdijk tussen Culemborg en Everdingen is een deel van een tankversperring uit 1940 bewaard gebleven. De tankversperring werd tijdens de mobilisatie in 1940 aangebracht als onderdeel van een tankgracht in de uiterwaard.
Stelling van Honswijk
Op het Eiland van Schalkwijk aan de overkant van Culemborg – is het historische landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie nog volop beleefbaar. Hier vormt Fort Honswijk samen met Lunet aan de Snel, Werk aan de Korte Uitweg, Gedekte Gemeenschapsweg, Werk aan de Groene Weg, Werk aan de Waalse Wetering, inundatiekanaal en open schootsvelden een bijzonder gaaf gebleven waterlinielandschap. Foto: Vrijstad Vianen.
Vier het water
‘Vier het water’ is de naam van het waterelement op de Markt in Culemborg. Samen laten de peilstenen zien hoe het water en de strijd met en tegen het water een belangrijke rol heeft gespeeld in het Culemborgs verleden. Dat is op meerdere plekken in de stad zichtbaar aan de zogenaamde peilhandjes. Die peilhandjes waren de aanleiding voor de kunstenaar om verschillende peilstenen te maken. Elke steen staat voor een historische hoge waterstand in de Lek. Elke steen heeft een eigen peilhandje en een jaartal.
Historische locaties
Dat Culemborg een rijke historie heeft, ontdek je al snel als je in de historische binnenstad door de oude straten loopt. Je vindt er imposante historische gebouwen en gezellige pittoreske straatjes. Leer meer over de geschiedenis van Culemborg door middel van deze historische plekken.